بسته بندی یك عملیات تجاری پیچیده، پویا، علمی، هنری و بحث آفرین است كه كاركرد های محافظت، نگهداری، حمل و نقل، اطلاع رسانی و فروش را شامل می‌شود. موسسه بین المللی بسته بندی، آن را به عنوان پوشش محصول تلقی می کند. این حصار قادر است تا مطلوبیت هایی را ایجاد کند که عبارت است از: به شکل ظرف باشد، از کالا محافظت و نگهداری نماید، با خریدار ارتباط برقرار کند و اطلاعات را به او منتقل نماید. هم چنین کالا و سودمندی آن را نشان دهد.
در استاندارد بريتانيا واژه ي بسته بندي به عنوان هنر يا عمليات مورد استفاده در آماده سازي كالا براي حمل، نگهداري و يا تحويل به مشتري تعريف شده است. به بیان ساده تر: بسته بندي ظرفي است كه مظروفي را در خود جاي مي دهد.
تعریف بسته بندی چیست؟
بسته بندی به معنای تهیه «ظرف محافظ یا سیستمی كه سلامت کالای «مظروف» را در فاصله تولید تا مصرف حفظ كند و آن را از ضربات، صدمات، فساد ، لرزش، فشار و ارتعاش، مصون نگه دارد». از سوی دیگر بسته‌بندی به مثابه یك فرهنگ بومی، یا ملی و اقلیمی سیستمی است كه از سویی موجبات ایجاد ارتباط بین تولید کننده و توزیع كننده را فراهم می آورد و از سوی دیگر بین آن دو و مصرف كننده ارتباط منظم و قابل اطمینانی برقرار می كند.
بهترين تعريف براي واژه ي بسته بندي توسط پين در 1962 داده شده است. امروزه نيز اين تعريف به عنوان كامل ترين تعريف بسته بندي استفاده می شود:
يك سيستم كه زمان تهيه ي كالا را جهت انتقال، توزيع، ذخيره، خرده فروشي و مصرف كاهش مي دهد.
يك مفهوم تضمين كننده براي تحويل مطمئن كالا به آخرين مصرف كننده در شرايط مطلوب و با حداقل هزينه است.
بسته بندي يك عمل فني اقتصادي است كه هزينه ي تحويل كالا را به حداقل مي رساند، در حالي كه فروش و در نتيجه سود حاصل از آن را به بالاترين حد افزايش مي دهد.
نتیجه گیری از تعاریف بسته بندی
به بسته بندی باید با دو دید كاملاً متفاوت ولی همسو نگریست، معطوف به شرح وظیفه یك ظرف در قبال مظروفش.
دیدی که بیشتر جنبه فرهنگی دارد و به نحوی با روحیه، خصلتها، آداب و رسوم، موقعیت اقلیمی و منطقه‌ای كالا و به طور کلی فرهنگ سازنده و کشور تولید کننده آن مربوط می‌شود.
این یعنی كه بسته بندی، نظامی است مركب كه هم وظیفه حفاظتی دارد و هم نقش فرهنگ ارتباطی را بازی می كند و واجد جنبه اطلاع رسانی است و می تواند به عنوان یک رسانه، نقش آفرینی نماید
ضرورت نیاز به بسته بندی
محصولاتي كه ساخته دست بشر بوده و با استفاده از منابع طبيعي توليد شوند نيازمند بسته بندي می باشند. اين نياز را مي توان از جنبه هاي گوناگون مورد بحث و بررسي قرار داد. هويت بخشي، امنيت، ايمني و سلامت و در نهايت حمل و نقل، همگي نياز مبرمي به بسته بندي براي تحقق دارند. حضور بسته بندي در دنياي مدرن، محصور به زمان و مكان خاصي نيست و به معناي واقعي كلمه، همه جا حاضر است.
آيا مي توانيد چيزي را مثال بزنيد كه در بسته بندي عرضه نشود؟
شايد بتوان چند نمونه ذكر كرد ولي اين محصولات تعدادشان بسیار کم است. هم اكنون حتي محصولات زراعي و باغي نيز حداقل داراي يك ليبل مي باشند و ليبل نيز خود شكلي از بسته بندي است.
بسته بندي ابتدايي ترين نياز هر محصول پيش از عرضه به بازار مي باشد چرا كه توليد كنندگان براي شناساندن خود و محصولاتشان و البته محافظت از محصول در حين حمل و نقل و نگهداري پيش از فروش به آن نياز مبرمي دارند.
بسته بندی می تواند ضمن معرفی نام، خواص، مشخصات فنی و شیمیایی، تاریخ مصرف، قیمت، طریقه مصرف و نگهداری صحیح، محافظت آن کالا را تا زمان مصرف به عهده گیرد و در عین حال یک بسته بندی مطلوب قادر است موجب افزایش زمان حفظ و نگهداری کالای فاسد شدنی باشد.
هدف از بسته بندی
حفاظت فیزیکی، انبار کردن، بازاریابی و فروش و حفاظت از کیفیت محصول، از بزرگترین اهداف بسته بندی می باشد. هدف از بسته بندي مواد غذایی اين است که هم زمان نگهداري آنها افزايش يابد و هم بطور کلي از خطر عوامل فساد دروني و بيروني حفظ شود. همچنين حمل و نقل مواد غذائي بهتر و آسانتر انجام گردد.
بسته بندی کالا در تمامی جهان دو هدف بسیار مهم را ایفا می‌كند.
- مظروف ساختن كالا (نگهداری کالا)
- معرفی بهتر كالا و تشویق مخاطب به خرید آن (عرضه و بازار رقابت)
در واقع می‌توان گفت بسته بندی به عنوان یك فروشنده خاموش قلمداد می‌شود، زیرا كالا ها مستقیماً خود را به خریدار نمایش نمی دهند و این پوشش آنها است که با اشكال مختلف و جملاتی كوتاه، معرف جنس داخل آنها می باشد و اطلاعات لازم را به مخاطب (خریدار) ارائه می‌دهد
بسته بندی به عنوان اولین وسیله ارتباط بصری با مخاطب محسوب می‌شود.
به تعبیری بسته بندي، چراغ قرمزي است در برابر توقف عابران جلوي ويترين خرده فروشي ها و به حق آن را به عنوان فروشنده خاموش مي شناسند. بسته بندی، چهره کالاست چون مشتري از طريق بسته بندي محصول را شناسايي مي كند. بسته بندي پيام توليد كننده را به خريدار مي رساند و بين آنها ارتباط برقرار و اطلاع رساني مي كند.
بسته بندی عاملی است که نخستین اثر و نقش را به وجود می آورد و باید مراقب باشد که در این اولین برخورد، تا آنجا که توان دارد، خریدار را جذب کند . به همین منظور باید به عواملی که مربوط به ارتباطات است بها داد
بسته بندی نامناسب، بر روحیه جامعه مصرف كننده تاثیر نامطلوبی بر جای می گذارد. به طوری كه استنباط مصرف كننده از محصول، با بسته بندی نامناسب مانند تأثیر رفتار فروشنده بی حوصله (مثلاً در آخر وقت كار روزانه) است، كه اغلب از نظر روانی موجب رنجش خاطر مشتری می گردد.
بسته بندی مناسب از طریق ارتباط بصری اطلاعات کاملی را در مورد محصول و تولید كننده به مخاطب یا مصرف کننده منتقل می كند و در تشویق او به خرید موثر است.بهمین منظور شرکت ها سعی دارند با بسته بندی های جالب مشتری بیشتری را جلب نمایند.
تاریخچه بسته بندی – ظهور انقلاب صنعتی
ظهور انقلاب صنعتی به راستی تحول اساسی در نظام تولید کالایی ایجاد کرد. انقلاب صنعتی، جهان را با فوران کالاهای گوناگون صنعتی روبرو کرد. تنوع کالاها و رقابت فشرده میان تولید کنندگان و بازرگانان به تدریج هنر را نیز علاوه بر علوم دیگر وارد مجموعه سیستم بسته بندی کرد. با پیشرفت بیشتر، علوم دیگری نظیر روانشناسی فردی، اجتماعی به این مجموعه اضافه شد. توسعه بسته بندی سبب مستقل شدن این صنعت از مجموعه صنایع دیگر شد و رقابت و نیاز سبب گردید که صنایع بسته بندی سهمی قابل توجه از بودجه های شرکتهای تولیدی را به خود اختصاص دهد. امروزه صنایع بسته بندی تبدیل به یک تکنولوژی قدرتمند شده است.
مواد مورد استفاده برای بسته بندی
امروزه در بسته بندي مواد غذايي از مواد مختلف استفاده مي شود.
- چوب: مانند جعبه ها
- فلز: فلزات سخت مانند قوطي و بشكه – فلزات انعطاف پذير از قبيل آلومينيوم و قلع
- شيشه: مانند شيشه هاي دهانه گشاد و بطري،
- کاغذی: پاكت هاي انعطاف پذير،، كارتن هاي سخت كاغذي
- پلاستيك: نيمه سخت و سخت به شكل ظرف ها و بطري ها و فيلم ها
- منسوجات: مانند پارچه ها و گونی ها
- چندلايه ها كه از تركيب كاغذ، پلاستيك و فويل ساخته مي شوند.
اين بسته ها در بسياري موارد بايد در مقابل فرآيند هایی از قبيل استريليزاسيون، انجماد و ذوب كردن مواد غذايي منجمد و حتي طباخي نهايي مقاوم باشند.
تاریخچه بسته بندی چوبی
از دير باز از تنه درختان استفاده میشد. ولي به شکل کنوني از زمان فرعون که مرده ها را در تابوت چوبي قرار داده و براي هديه دادن از جعبه چوبي استفاده مي کردن آغاز گردید.
بشكه هاي چوبي بنا به روايتي 79 سال قبل از ميلاد مسيح توليد شدند.
تاریخچه بسته بندی فلزی
نیاز به بسته بندی بهتر و مقاوم تر منجر به پیدایش و توسعه ظروف فلزی گردید. تاريخ ساخت ظروف فلزي به 23 سال قبل از ميلاد مسيح نسبت داده مي شود. فلز قلع در حدود سال 1240 ميلادي در شهر بوهيما توسط يک کارگر انگليسي کشف گرديد. تاريخ کشف و ساخت آهن سفيد به سالهاي بين 1575 ميلادي يعني از زماني که قلع به آلمان صادر گرديد،برمي گردد.
در سال 1665 ميلادي در انگليس کوشش شد تا آهن سفيد ساخته شود، تا اینکه بالاخره در سالهاي بين 1720 و 1730 ميلادي توانستند توفيق در اين امر حاصل نمايند.
هنبوردی در انگلستان برای اولین بار توانست آهن سفيد را به طور تجارتي با موفقيت تهيه نمايد، او شمش هاي گداخته را بوسيله غلطک به صورت صفحات نازکتري در آورد. در اوايل قرن هجدهم در حدود سال 1714 ساخت آهن سفيد در فرانسه شروع گرديد.
در سال 1804 میلادی نیکولا آپرت (Father of Canning) بطور تجربي براي نگهداري مواد غذايي به روشهاي خشک کردن، دودي کردن و بسته بندی مواد غذايي در قوطي فلزي دست يافت؛ سپس از اين روش در صنعت کمپوت و کنسرو سازي استفاده گرديد که بنام اپرتیزاسیون معروف شد. در سال 1810 ميلادي پيتر ساخت قوطي فلزي از جنس فولاد با پوشش يک لايه قلع (tin can) را توصيه کرد.
در سال 1823 قوطی حلبی با سوراخی در بالای آن که canister نامیده میشد به بازار آمد. caning یا کنسرواسیون غذا با استفاده از گرما در قوطی حلبی یا شیشه از کلمه can گرفته شده است.
برای مدت طولانی قوطی های کنسرو با دست ساخته می شد. از اوایل قرن بیستم، قوطی های فلزی که شکلی بهداشتی داشت رواج یافت و این امکان به وجود آمد که بتوان از تجهیزات سریع تری برای ساخت، پر کردن و بستن درب قوطی های فلزی استفاده نمود.
توليد قوطي كنسرو از ورق قلع‌اندود در ايران براي نخستين بار در سال 1309 شمسي توسط شخصي به نام درخشان صورت گرفت. او كه از مهاجران ساكن شوروي بود پس از انقلاب اكتبر به ايران بازگشت و چون تحصيل‌كرده مدرسه آشپزي مسكو بود با استفاده از تجارب خود، اولين كارگاه ابتدايي قوطي‌سازي در ايران را راه انداخت. او با استفاده از پيت‌هاي خالي بنزين شركت نفت و مسطح كردن آنها با دست، ورق به‌دست آمده را از داخل قلع مذاب عبور داده و از آنها قوطي مي‌‌ساخت..
براي جلوگيري از ضايعات و افزايش زمان ماندگاري محصولات كشاورزي در سال 1312-1311 از قوطي فلزي براي نگهداري نخود سبز و غيره بهره گرفتند.
در سال 1330 اولين قوطي فلزي جهت بسته بندی روغن نباتي جامد بوسيله دستگاه مدرن ساخته شد.در سال 1336 شمسي ورق لاك اندود و قوطي آماده از خارج وارد ايران شد و در سال 1344 لاك‌زني اتوماتيك امروزي در ايران براي نخستين بار نصب و مورد بهره‌برداري قرار گرفت.
امروزه ظروف فلزی به عنوان بخشی از بسته بندی مواد خوراکی در اشکال مختلف با زندگی روزمره مردم عجین بوده و تمام افراد جامعه در اکثر مصارف روزانه خود با یک یا چند شکل مختلف آن روبرو می باشند.
بسته بندی فلزی اشکال مختلف دارد مانند قوطی کنسرو٬ قوطی نوشابه٬ قوطی آئروسل٬ تیوپ آلومینیومی٬ اسپری ها٬ قوطی های رنگ٬ محصولات پزشکی٬ بسته بندی مواد شیمیایی٬ قوطی های روغن های غذایی و صنعتی٬ بشکه ها٬ گالن ها و… که ورقهای فولادی و ورقهای آلومینیومی عمده ترین مواد اولیه این صنعت می باشد.
بسته بندی فلزی با پيدايش آلومينيوم
در سال 1958 قوطي آلومينيومي براي اولين بار توليد شد. توليد اين قوطي بعلت داشتن مزايايي شامل فراواني اين فلز به عنوان منبع طبيعي ،حمل و نقل آسان و مقاومت نسبتا بالا در مقابل تغييرات شيميايي، به سرعت توسعه يافت.
وزن مخصوص آلومينيوم 7/2 گرم بر سانتيمتر مكعب مي باشد که اگر به صورت ذوب شده باشد، مي توان به صورت فويل و نوار باريک شکل بگيرد. ضخامت آلومينيوم به صورت فويل 20-7 ميكرومتر و به صورت نوار 21-350 ميكرومتر است اما اغلب در بسته بندی نمودن مواد غذايي از فويل آلومينيومي به ضخامت 12-7 ميکرومتر استفاده مي شود.
در سال 1998 در جهان، 40 درص د کل مواد غذايي توسط آلومينيوم بسته بندی مي شده است. تقريبا 15 ميليارد قوطي آلومينيومي مخصوص نوشابه در همين سال توليد شده است. ضمناً بطور متوسط 40 درصد از کل بسته بندی نوشابه هاي مصرفي را قوطي هاي آلومينيومي تشکيل مي دهند.
تاریخچه بسته بندی کاغذی و مقوایی
تاریخچه و سیر تکاملی بسته بندی با مقوا و کاغذ به تاریخچه ساخت کاغذ برمی گردد، اگرچه چوب و محصولات فرعی دیگر آن از دیر باز در خدمت بشر بوده، ولی بسته بندی به صورت مقوایی و کاغذی پس از پیدایش کاغذ به وجود آمد و روند تکمیلی خود را تاکنون به سرعت طی نموده است.
اولین بار در سه هزار سال قبل از میلاد مسیح، مصریان قدیم که در آن زمان یکی از مراکز مهم بشری محسوب می شدند، برای نوشتن از پاپیروس (Papyrus) استفاده می کردند. نخستین کارخانه کاغذ سازی در قرن ششم توسط چینی ها در سمرقند ایجاد شد سپس این هنر به اعراب آموخته شد و اعراب نیز با آموزش این هنر کارخانه ای در بغداد تاسیس کردند
نخستین کارخانه کاغذ اروپا در اسپانیا به وجود آمد. اسپانیایی ها برای تولید خمیر از آسیاب های آبی استفاده نمودند .بعد ها این هنر وارد کشورهایی دیگر نظیر فرانسه و هلند شد.
در ایران بعد از کارخانه سمرقند که توسط چینی ها اداره می شد، اولین کارخانه کاغذ سازی در سال 1328 در کهریزک احداث شد که کاغذ های باطله را برای تولید کاغذ و مقوا استفاده می کرد، بعد از آن تعدادی واحد تولیدی دیگر در سایر نقاط ایران به وجود آمد.
اولین کارخانه مدرن ایران در سال 1349 در «هفت تپه خوزستان» برای تولید کاغذ های تحریر با استفاده از تفاله نیشکر (bagasse) احداث شد. متعاقب آن کارخانه چوب و کاغذ ایران (چوکا) با استفاده از خمیر های وارداتی و خمیر های داخلی، کاغذ های بسته بندی را تولید نمود.
تاریخچه بسته بندی شیشه ای
يكي از قديمي ترين ظروف بسته بندی مخصوصا” در مورد مواد غذايي ظروف شيشه اي مي باشد اعتقاد بر اين است كه شيشه گري نوعي از صنعت کوزه گري بوده و قدمت آن به 7000 سال قبل از ميلاد مسيح بر مي گردد پیش از اواخر قرن نوزدهم، آب معدنی، سس، ترشی، مربا، و محصولات دیگر برای فروش در ظرف های شیشه ای بسته بندی می شدند. بطری هنوز با روشی به نسبت عقب مانده تولید می شد. بطری هایی که به روش باد کردن در قالب، در این دوره تولید میشدند، شکل مناسبی نداشتند واز اشکال عجیب و غریبی برخوردار بودند. اما در طول قرون گذشته، تولید بطری به تدریج رو به اصلاح گذاشت. با ساخت و تولید انبوه بطری و تنوع در ابعاد و حجم آن بشر کنونی توانسته است در بسته بندی ها ظروف شیشه ای را یک امر مهم به حساب آورد و تا حدودی نقش آن را آشکار سازد.
امروزه بیش از صدها نوع از اجناس و مواد در بسته های شیشه ای بسته بندی می شوند و با کیفیت برتر به بازار فروش عرضه می شوند. البته باید متذکر شد که علم شیشه و شیشه گری در ایران نیز از زمان های قبل بوده و هم اکنون نیز رو به رشد است.
استفاده از شیشه برای امور بسته بندی بعد از جنگ جهانی دوم همواره سیر صعودی داشته است. چرا که شیوه های تولید سریع و پیوسته تولید بطری ها و پرکردن آنها به تولیدکنندگان این امکان را داده که از پس تقاضاها برآیند و قیمت آنها را پایین نگه دارند. در حال حاضر 85 درصد از كارخانه هاي نوشابه سازي از بطري شيشه اي و 15 درصد از کنسروهاي توليد شده در جار شيشه اي بسته بندی مي شوند. جار شيشه اي مانند قوطي فلزي کاملا غير قابل نفوذ به اکسيژن، رطوبت و غيره است، شايان ذکر است که خوردگي در جار شيشه اي به ندرت ايجاد مي شود.
از اوایل قرن نوزدهم تا دهه ۱۹۶۰ بطری های شیشه ای بازار محصولات مایع را در اختیار گرفتند. یك ماشین مدرن به عنوان نمونه روزانه ۲۰ هزار بطری در روز تولید می کند. زمانی که سایر بسته بندی ها نظیر فلزات و پلاستیک در دهه ۱۹۷۰ عمومیت پیدا كردند با توجه به وزن، شکنندگی و قیمت شیشه در مقایسه با محصولات فلزی و پلاستیکی ، بازار بسته بندی شیشه ای كم رونق گردید. بسته بندی شیشه ای عمدتا در مورد نوشیدنی ها، آب میوه ها ،ادویه و غذای کودک استفاده می شود.
تاریخچه بسته بندی منسوج
برای بسته بندی مواد غذایی (مثلا میوه و سبزیجات) منسوجات توری همان چیزی است که هم ویژگی دیده شدن و هم دوام را برآورده می کند. در نگهداری و جابجایی گوشتهای یخ زده از توریهای کشدار استفاده می کنند.
تاریخچه بسته بندی پلاستیکی
توسعه صنعت پلاستیک به سال 1843 برمی گردد، وقتی دکتر Montgomery جراح آفریقایی گزارش داد که می توان با استفاده از ماده اولیه کائوچو دسته خوبی برای چاقو ساخت. بعد از آن جوهردان و توپ بیلیارد نیز تهیه گردید.
در رابطه با صنعت بسته بندی با اختراع پلی اتیلن پیشرفت غیرمنتظره ای در انگلستان رخ داد. در دسامبر 1935 شیمی دان های انگلستان به ماده جدیدی به نام اتیلن دست یافتند که خواص عایق حرارتی خوبی داشت.
بعد از جنگ جهاني دوم ، استفاده از مواد پلاستيكي بطور معمول در صنايع بسته بندی رواج پيدا كرد و امروزه كاربرد آنها در اين امر از نظر ميزان مصرف در درجه ي اول اهمیت قرار دارد .
با ظهور پلاستیک به عنوان یک پوشش بسته بندی با ارزش (اواخر دهه ۱۹۷۰ و اوایل دهه ۱۹۸۰) این ماده جانشین كاغذ شد. اخیراً مدافعان محیط زیست تبلیغات گسترده ای را آغاز كرده اند كه پلاستیک از نظر زیست محیطی محصول نامناسبی است.
نایلون در فرآورده های گوشتی انواع سوسیس، کالباس کاربرد وسیعی دارد همین طور پلی آمید همراه با پلی اتیلن در بسته بندی های تحت خلاء گوشت تازه و پنیر استفاده وسیعی دارد.
استفاده از مواد جدید در صنعت بسته بندی
در صنعت بسته بندی از مواد مختلفی می توان استفاده کرد. یکی از پر کاربردترین های آن ریحان و فناوری نانو می باشد.
استفاده از ريحان در صنعت بسته بندی
استفاده از خاصیت میکروب کشی سبزیجات برای تولید بسته بندی‌ها و پوشش‌های مواد غذایی از دير باز در کشورهایی مثل ژاپن رواج داشته است . استفاده از ريحان جديد ترين آنهاست.
دانشمندان اسپانیایی موفق شده اند با استفاده از سبزی ریحان، نوعی ورقه نازک پلاستیکی برای بسته بندی گوشت ، پنیر و دیگر مواد غذایی تولید كنند. مواد ضد باکتریایی ریحان برای مقابله با آلودگی مواد غذایی مفید بوده و تاریخ مصرف مواد غذایی را طولانی تر میکند.
محققان اسپانیایی با یک اقدام ابتکاری، پلیمرهای تازه ای تولید كرده اند كه مولكول‌های آنها از ترکیب مولكول‌های سبزی ریحان و مولكول‌های مواد شیمیایی پلاستیکی درست شده است.زمانی که از این ورقه‌ها برای بسته‌بندی مواد غذایی استفاده می‌شود، ذرات آب درون ماده غذایی ، مولكول‌های ضد باکتری ریحان را به خود جذب می‌كند و موجب می شود ماده غذایی از وجود باکتریها عاری شود.
كاربرد فناوري نانو در صنايع غذايي
فناوري نانو، توانايي اثر گذاري در بسياري از زمينه هاي صنايع غذايي را دارد. اين علم و فناوري جديد مي تواند نقاط ضعف صنعت بسته بندي را برطرف كند. به عنوان مثال فيلم هايي با ساختارهاي نانويي و نيز با افزودن برخي مواد در ساخت آنها، به توليد بسته بندي هايي ختم مي شود كه مي تواند از تهاجم عوامل بيماري زا و ميكروب ها و ديگر ميكروارگانيسم هايي كه بهداشت و سلامت غذا را به خطر مي اندازد، جلوگيري كنند.
همچنين نانو حسگرهاي به كار رفته در بسته بندي مواد غذايي، مي تواند براي نمايش كيفيت مواد غذايي بسته بندي شده و اعلام وضعيت سلامت آن به كار رود. به طور خلاصه حوزه هاي مختلف كاربردي فناوري نانو در غذا و صنايع غذايي را مي توان به شش دسته نگهداري غذا، بهبود طعم و رنگ، سلامت غذا، بسته بندي، توليد غذا و فرآيندهاي غذايي تقسيم كرد.
امروزه بسته بندی و پالایش مواد غذایی یکی از عمده ترین زمینه هایی است که به صورت ((هوشمند )) در آمده اند و این بدان معنا است که این بسته ها به شرایط محیطی واکنش نشان می دهند ، یا در صورت خراب و سوراخ شدن خود را تعمیر و ترمیم می کنند و یا حتی مصرف کننده را نسبت به وجود آلودگی و یا حضور عوامل بیماریزا در بسته ، آگاه می سازند. در حال حاضر پژوهشگران هلندی در زمینه بسته بندی های هوشمند یک گام به جلو برداشته اند. آنها بسته بندی هایی را طراحی کرده اند که به محض شروع فساد در ماده غذایی داخل بسته ، از خود ماده نگهدارنده آزاد می کند.
مطالب مرتبط:
تاریخچه بسته بندی در ایران و جهان
